Retail Investment Strategy – strategia dotycząca inwestycji detalicznych (dalej RIS)
Dlaczego powstała konieczność zmiany przepisów i jakie są cele strategii RIS?
Inwestorzy detaliczni w UE nie wykorzystują w pełni potencjału inwestycyjnego oferowanego przez rynki kapitałowe. Prawie trzy razy mniej inwestorów detalicznych w EU lokuje swoje aktywa w finansowe papiery wartościowe w porównaniu do inwestorów detalicznych w USA (17% vs 43%). W efekcie inwestorzy detaliczni w EU ograniczają się wyłącznie do produktów oszczędnościowych generujących niskie stopy zwrotu. Wynika to z kilku przyczyn.
- Dostęp do istotnych, porównywalnych i zrozumiałych informacji o produktach inwestycyjnych może być utrudniony.
- Informacje marketingowe przekazywane za pomocą kanałów cyfrowych mogą być mało realistyczne i powodować wprowadzenie klienta w błąd.
- Na etapie tworzenia i dystrybucji produktów inwestycyjnych mogą zaistnieć konflikty interesów, powodujące większą skłonność dystrybutorów do preferowania określonych produktów inwestycyjnych podczas prezentacji oferty klientom.
- Niektóre produkty inwestycyjne mogą mieć poziom kosztów lub rentowność, które spowodują, że stosunek ceny do wartości może nie być wystarczająco korzystny.
Zadaniem RIS jest zbudowanie zaufania inwestorów detalicznych do rynków kapitałowych, zapewnienie im wiedzy i informacji niezbędnych do zrozumienia korzyści inwestowania na tych rynkach i związanego z nim ryzyka. W efekcie inwestorzy detaliczni będą mogli podejmować świadome decyzje inwestycyjne, które będą lepiej odpowiadały ich potrzebom i celom. Finalnie RIS ma stworzyć warunki do większego zaangażowania inwestorów indywidualnych na rynkach kapitałowych i zapewnić im możliwość uzyskiwania lepszych wyników inwestycyjnych.
Jakie regulacje wprowadzi RIS aby usunąć przeszkody w inwestowaniu na rynkach kapitałowych przez inwestorów detalicznych i jednocześnie wzmocnić ich ochronę?
Zaadresujmy je w odniesieniu do zidentyfikowanych przeszkód w inwestowaniu.
- Jak RIS zapewni lepsze zrozumienie nabywanego produktu czyli udoskonalanie wymogów związanych z ujawnianiem informacji unowocześnienie, uproszczenie i zapewnienie większej przejrzystości dokumentów zawierających kluczowe informacje na temat produktów inwestycyjnych (KIDs – Key Information Documents), dodanie sekcji krótkiego podsumowania („spojrzenie na produkt”), usunięcie nieefektywnych elementów jak „alert zrozumienia”, standaryzacja przedstawienia informacji o kosztach, opłatach i płatnościach na rzecz stron trzecich,dodanie ostrzeżeń przed ryzykiem poniesienia potencjalnych strat finansowych w materiałach dotyczących produktów obarczonych szczególnym ryzykiem (definicję tych produktów przygotuje ESMA i EIOPA), dodanie w testach odpowiedniości i adekwatności produktu do potrzeb inwestorów detalicznych oceny potrzeby dywersyfikacji portfela klienta, oceny zdolności do ponoszenia całkowitych lub częściowych strat, oceny tolerancji ryzyka; w przypadku negatywnej oceny adekwatności możliwość kontynuowania transakcji tylko na wyraźne żądanie klienta, przedstawienie klientom detalicznym sprawozdania rocznego zawierającego m.in. informację o wynikach i kosztach, obowiązek opracowania, projektowania i dostarczania materiałów marketingowych w uczciwy, jasny i niewprowadzający w błąd sposób, prezentując w wyważony sposób ryzyka i korzyści, obowiązek zarządu zdefiniowania, zatwierdzenia i nadzorowania polityki komunikacji marketingowej dot. produktów inwestycyjnych; dostosowanie strategii dystrybucji do wymogów określonego rynku docelowego także w odniesieniu do materiałów i praktyk marketingowych m.in. aby zapobiegały wprowadzaniu w błąd na skutek podkreślenia korzyści lecz bagatelizowania ryzyka, obowiązek przedstawiania w materiałach marketingowych podstawowych cech produktu inwestycyjnego, rozszerzenie obowiązku prowadzenia rejestru materiałów marketingowych na okres do 5 lat, zmiany w klasyfikacji klientów rozszerzające zakres ochrony – kategoria klientów profesjonalnych zostanie zawężona przez zaliczanie klientów do tej kategorii dopiero po spełnieniu dodatkowych wymagań dot. doświadczenia zawodowego lub wykształcenia, przy jednoczesnym progu minimalnej inwestycji w wysokości 250 000 EUR.
- Jak RIS pozwoli lepiej porównać nabywany produkt z innymi produktami? Kluczowe informacje na temat kosztów i ryzyka będą wystandaryzowane i wyraźnie widoczne w dokumencie przy zakupie produktu inwestycyjnego, co ułatwi porównanie go z innymi produktami, wytwórcy i dystrybutorzy będą musieli albo porównać swoje produkty ze wskaźnikami referencyjnymi opracowanymi przez ESMA i EIOPA albo z grupami rówieśniczymi oferującymi podobne produkty (o podobnych strategiach inwestycyjnych i cechach) w ramach publicznie dostępnych baz danych zarządzanych przez ESMA i EIOPA.
- Jak RIS zapewni likwidację konfliktu interesów i weryfikację czy zachęty mogą negatywnie wpływać na działanie w najlepszym interesie klienta? Wprowadzenie testu zachęty, ujawnianie informacji jakie płatności są zachętami, jakie stanowią koszty i jaki jest ich wpływ na zwrot z inwestycji, wprowadzenie testu określającego obowiązek działania doradców w najlepszym interesie klienta (zamiast obecnego badania „poprawy jakości” i „niewywierania szkodliwego wpływu”) opieranie doradztwa na ocenie odpowiedniości oferty produktów finansowych, rekomendowanie najbardziej opłacalnego produktu z oferty,
- oferowanie co najmniej jednego produktu finansowego bez dodatkowych właściwości, które nie są niezbędne do osiągnięcia celów inwestycyjnych klienta i generują dodatkowe koszty, w związku z czym inwestorom detalicznych przedstawia się alternatywne i ewentualnie tańsze opcje do rozważenia
- przestrzeganie przez firmy tzw. „nadrzędnych zasad” przy płaceniu lub otrzymywaniu zachęt, zgodnie z którymi: zachęty nie powinny nakłaniać do rekomendowania tylko określonych produktów oraz zachęty nie powinny być nieproporcjonalne do oferowanej wartości oraz zachęty wypłacane podmiotom należącym do tej samej grupy powinny być traktowane w jaki sposób jak inne,
- państwa członkowskie EU mogą wprowadzić bardziej rygorystyczne wymogi w stosunku do zachęt, włącznie z ich zakazem,
- wzmocnienie wiedzy i kompetencji doradców przez coroczne szkolenia potwierdzone certyfikatami,
- po 5 latach od wprowadzenia tych przepisów Rada przeprowadzi ocenę wpływu ich działania.
- Jak RIS zapewni korzystny stosunek ceny do wartości (VFM – value for money) produktu? produkty inwestycyjne mogą być oferowane klientom detalicznym wyłącznie gdy zapewniają dobry stosunek wartości do ceny – stanowi to wymóg w systemie zarządzania produktem na etapie ustalania wyceny produktu i jego akceptacji, wytwórcy i dystrybutorzy będą oceniać czy koszty i opłaty związane z produktem są uzasadnione, proporcjonalne w odniesieniu do ich wyników, innych korzyści i cech, ich celów oraz jeżeli jest to istotne, ich strategii, ESMA i EIOPA opracują wskaźniki referencyjne (benchmarks), które będą narzędziem nadzorczym ułatwiającym organom krajowym wykrywanie produktów inwestycyjnych, które nie oferują value for money, wskaźniki referencyjne (benchmarks) nie będą obowiązkowe dla wytwórców i dystrybutorów lecz proces zarządzania produktami będzie wzmocniony przez system grup porównawczych (peer group system), zgodnie z którym wytwórcy i dystrybutorzy będą porównywali swoje produkty inwestycyjne z grupą rówieśniczą oferującą inne, podobne produkty inwestycyjne w UE, w celu ustalenia czy produkt inwestycyjny zapewnia value for money; porównanie opierać się będzie na bazach danych zarządzanych przez ESMA i EIOPA, państwa członkowskie będą mogły zapewnić swoim wytwórcom i dystrybutorom produktów finansowych zamiast porównywania z grupami rówieśniczymi (peer group), porównanie swoich produktów z odpowiednim unijnym nadzorczym wskaźnikiem referencyjnym, zasady value for money podlegać będą przeglądowi i ocenie wpływu ich działania po 7 latach od ich wprowadzenia.
Co nie zostanie wprowadzone przez RIS i dlaczego?
Nie pojawi się zakaz stosowania zachęt podczas dystrybucji produktów inwestycyjnych. Jeżeli prawie 50% klientów detalicznych w UE polega na doradztwie przy nabywaniu produktów inwestycyjnych wprowadzenie tego zakazu oznaczałoby wyeliminowanie tej działalności i w efekcie ograniczenie dostępu klientów do doradztwa i informacji. Ustawodawca unijny postanowił, że bardziej efektywnym rozwiązaniem będzie wzmocnienie ochrony klientów indywidualnych przez zapewnienie transparentności przekazywanych informacji, lepszej jakości doradztwa, wprowadzenie dodatkowych środków ochrony tych klientów m.in. przez ustanowienie ambitnych zasad korzystnego stosunku ceny do jakości produktów inwestycyjnych. IDM popiera tak zracjonalizowane podejście do tego problemu. W ten sposób RIS unika niezamierzonych szkód i chroni istniejące doradztwo, odpowiedzialnie i rozważnie budując unię rynków kapitałowych.
Jakie akty obejmie RIS?
- Dyrektywę zbiorczą zmieniającą dyrektywę o rynkach instrumentów finansowych (MIFID), dyrektywę o dystrybucji ubezpieczeń (IDD), dyrektywę Wypłacalność II, dyrektywę o przedsiębiorstwach zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS), dyrektywę o zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (AIFMD).
- Rozporządzenie zmieniające rozporządzenie o detalicznych produktach zbiorowego inwestowania i ubezpieczeniowych produktach inwestycyjnych (PRIIP).
Stanowisko EFSA: